Borowce wielkie w skrzynce typu Stratmann

Monitoring składu gatunkowego oraz liczby ich osobników w okresie letnim w ekosystemach leśnych, który w perspektywie wieloletniej umożliwi określenie trendów liczebności poszczególnych gatunków. Letni monitoring liczebności nietoperzy przysłuży się także do lepszego określenia stanu siedlisk i skutków prowadzonych działań ochronnych w ekosystemach leśnych parku. Dane z letniego monitoringu nietoperzy mogą posłużyć do wnioskowania o stanie i przemianach zachodzących w różnych ekosystemach parku, zwłaszcza w leśnych. Większość skrzynek ulokowano w monokulturach sosnowych ze słabo rozwiniętą warstwą krzewów, w których w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat miały miejsce gradacje szkodników pierwotnych sosny. Wywieszono 170 skrzynek dla nietoperzy typy Stratmann na 3 transektach. Wykonywana jest co najmniej jedna kontrola w okresie letnim. Realizacja przy współpracy z dr hab. Grzegorzem Lesińskim (SGGW).

Koordynuje: dr inż. Adam Olszewski

Collage 4 cegieł dziurawek z hibernującymi nietoperzami nocek rudy, nocek Natterera, gacek brunatny, mopek

Monitoring składu gatunkowego oraz liczby ich osobników w okresie hibernacji w małych piwniczkach ziemnych, które niegdyś były powszechnym elementem osad Puszczy Kampinoskiej. W perspektywie wieloletniej być może będzie możliwe określenie trendów liczebności zimujących gatunków w KPN. Zimowy monitoring liczebności nietoperzy ma także na celu określenie stanu siedlisk i skutków prowadzonych działań ochronnych we wszystkich ekosystemach parku. Dane z zimowego monitoringu nietoperzy mogą posłużyć do wnioskowania o stanie i przemianach zachodzących w różnych ekosystemach parku. Liczenia nietoperzy wykonywane są na obszarze całego Kampinoskiego Parku Narodowego w ponad 100 piwniczkach ziemnych (w dwóch terminach: XI-XII oraz II-III) oraz w 35 użytkowanych piwniczkach ziemnych (w jednym terminie II-III).

Koordynuje: dr inż. Adam Olszewski

Oznakowanie drzwi piwniczek ziemnych stanowiących zimowiska nietoperzy

Pisklę bociana czarnego tuż po zaobrączkowaniu

Monitoring liczebności w/w gatunków ma na celu poznanie liczebności par oraz ich sukces lęgowy, a także określenie stanu siedlisk i skutków prowadzonych działań ochronnych w ekosystemach leśnych. W perspektywie wieloletniej możliwe będzie określenie trendów liczebności. Jako gatunki wskaźnikowe w skali krajobrazowej wykorzystane są bielik, orlik krzykliwy, trzmielojad oraz bocian czarny. Rozmieszczenie oraz liczebność tych gatunków umożliwia waloryzację środowisk leśnych. Dane z monitoringu ptaków szponiastych i bociana czarnego mogą posłużyć m.in. do wnioskowania o stanie i przemianach zachodzących w ekosystemach leśnych. Praca polega na wyszukiwaniu i kontrolach dużych gniazd nadrzewnych na terenie całego KPN, w okresie marzec – lipiec. Następnie uzyskane dane są opracowywane, m.in. z wykorzystaniem GIS. Praca wykonywana we współudziale służb terenowych Parku i osób zatrudnianych sezonowo.

Koordynuje: dr inż. Adam Olszewski

Pisklę orlika krzykliwego

Rozpoczęty w roku 2014 r, obejmuje 9 gatunków: modraszek telejus, modraszek alkon, modraszek arion, przeplatka aurinia, pachnica dębowa, zgniotek cynobrowy, kreślinek nizinny, zalotka większa, trzepla zielona. Każdy z gatunków monitorowany jest z różną częstotliwością, a jako metodę stosuje się wytyczne obowiązujące w ramach Państwowego monitoringu środowiska przyrodniczego. W przypadku motyli i ważek monitoring prowadzony jest na reprezentatywnych transektach w siedliskach występowania. Chrząszcze są monitorowane na stałych powierzchniach badawczych o określonej wielkości.

 

Koordynuje: dr Dawid Marczak

Puszczyk

W siedlisku puszczyka

Celem prac jest ocena wybiórczości siedliskowej i rozmieszczenia puszczyka Strix aluco i uszatki Asio otus, oraz poszukiwania gatunków, które rzadko są stwierdzane na terenie KPN, np. włochatki. Analiza danych monitoringu sów może posłużyć nie tylko do poszerzenia wiedzy na temat rozmieszczenia i liczebności tych ptaków. Może także wskazać na wybiórczość siedliskową sów, dzięki uzyskanym danym można przeanalizować wpływ na rozmieszczenie sów takich czynników jak ochrona czynna w tym pielęgnacja drzewostanów, czy inne sposoby ochrony w tym ochrona ścisła. Sowy są także wskaźnikiem naturalności i bioróżnorodności lasów. Monitoring oparty jest na głosach sów z wykorzystaniem stymulacji głosowej. Do celów monitoringu wytypowano dwie powierzchnie badawcze w obrębach ochronnych Laski oraz Kampinos, których łączna powierzchnia to 50 km². Obserwator przemieszcza się samochodem po wyznaczonych transektach, zatrzymując się co 300-400 m. Monitoring prowadzony jest w okresie luty-kwiecień, w chłodne, pogodne noce, bez opadów i silnego wiatru.

 

Koordynuje: dr Danuta Pepłowska-Marczak

W siedlisku derkacza

Celem prac jest ocena liczebności i rozmieszczenia terytorialnych samców derkacza w Kampinoskim Parku Narodowym. Monitoring polega na nocnych nasłuchach derkaczy, prowadzonych na terenie całego Kampinoskiego Parku Narodowego przez wielu obserwatorów, w tym samym, wyznaczanym co roku terminie. Nasłuchy prowadzone są dwukrotnie z wyznaczonych punktów, przy dobrych warunkach atmosferycznych, bez silnego wiatru i opadów, w terminie czerwiec – lipiec. Określany jest azymut odzywających się ptaków w stosunku do obserwatora oraz szacunkowa odległości ptaków od obserwatora. Dane nanoszone są na mapy kartograficzne. Transekty i punkty nasłuchu są stałe, powtarzane co roku. Liczebność derkacza oscyluje, w zależności od poziomu wód gruntowych, opadów deszczu i zmian siedliskowych. Okresy powodziowe oraz okresy całkowitej suszy wpływają na spadek liczebności tego gatunku w danym roku.

Koordynuje: mgr inż. Anna Siwak

Żuraw

Terytorium żurawia

Celem prac jest ocena liczebności i rozmieszczenia terytorialnych par żurawia w Kampinoskim Parku Narodowym. Analiza danych monitoringu o rozmieszczeniu terytorialnych par żurawia może posłużyć nie tylko do poszerzenia wiedzy na temat rozmieszczenia i liczebności ptaków. Może także wskazać na wybiórczość siedliskową ptaków, dzięki uzyskanym danym można przeanalizować wpływ na żurawie takich czynników jak antropopresja, zabudowa terenów wiejskich, ochrona czynna w tym koszenia, sukcesja. Monitoring polega na nasłuchach żurawi, prowadzonych na terenie całego Kampinoskiego Parku Narodowego przez wielu obserwatorów, w tym samym, wyznaczanym co roku terminie. Nasłuchy prowadzone są dwukrotnie w ciągu wiosny z wyznaczonych, stałych punktów. Dotychczasowe wyniki monitoringu wskazują, że  Kampinoski Park Narodowy stanowi ważną ostoję lęgową żurawia na Mazowszu, z zagęszczeniem par przekraczającym średnie zagęszczenie dla regionu, jednak nieprzekraczającym zagęszczenia wskazywanego dla północno-wschodniej Polski. Liczba par żurawi na terenie KPN z roku na rok wzrasta.

 

Koordynuje: dr inż. Anna Siwak

Klempa z łoszakami chłodzące się w błocie

Na terenie całego KPN za pomocą prawie 20 fotopułapek rejestrowane są filmy i zdjęcia kręgowców. Głównie nagrywają się ssaki, ale nie brakuje też wielu ciekawych dokumentacji rzadszych gatunków ptaków. Fotopułapki uruchamiają się, gdy ich czujniki wykryją ruch nawet w odległości ponad 20 metrów. Zebrana w ten sposób dokumentacja stanowi ważne źródło wiedzy o kondycji populacji poszczególnych gatunków zwierząt, m.in. łosi, jeleni, dzików, saren i lisów.

Koordynuje: dr inż. Adam Olszewski

Sjesta dzików w babrzysku

Stacja meteorologiczna w Granicy

Znajomość zmian klimatycznych oraz warunków pogodowych stanowi podstawę do oceny przemian w zachodzących w przyrodzie.

Pierwszy posterunek meteorologiczny na terenie Kampinoskiego Parku Narodowego założono w 1986 roku w miejscowości Granica. Początkowo pomiary prowadzono w sposób manualny 3 razy na dobę, a od roku 2001 prowadzone są przy użyciu automatycznej stacji meteorologicznej Milos 500 firmy Vaisala. Szczegółowy opis działania stacji przedstawiono w ramach opisu funkcjonowania Stacji Bazowej „Kampinos”.

W roku 2000 roku rozpoczęto pomiary w posterunku w Izabelinie. Pomiary prowadzone są manualnie 3 razy na dobę. W 2001 roku założono trzeci w parku, posterunek meteorologiczny w Famułkach Królewskich, który w roku 2006 został przeniesiony do miejscowości Miszory. Pomiary prowadzone są tu automatycznie przy użyciu stacji Milos 500 firmy „Vaisala”.

Najbardziej zmiennym przestrzennie elementem pogody są opady. W 2000 roku rozpoczęto pomiary w 6 posterunkach opadowych w:  Dziekanowie Leśnym, Kiścinnym, Lesznie, Pociesze, Rybitwie i Wilkowie nad Wisłą. Mierzone są dobowe sumy opadów.

Koordynuje: mgr Anna Andrzejewska

Droga Leszno-Kazuń

Monitoring realizowany jest od 2008 roku na odcinku drogi wojewódzkiej nr 579 (Leszno-Kazuń). Droga ta przecina Kampinoski Park Narodowy na dwie części, tworzy tym samym barierę migracyjną dla zwierząt. Monitoring wykonywany jest przez służby terenowe KPN i polega na odnotowywaniu zwierząt, które zginęły w wyniku kolizji z pojazdami. Na drodze giną zarówno drobne jak i duże zwierzęta. Monitoring pozwala oszacować zmiany liczby zdarzeń drogowych z udziałem zwierzyny oraz umożliwia wyznaczenie fragmentów drogi, na których kierowcy powinni szczególnie zwiększyć swoją uwagę związaną z nagłym pojawieniem się zwierzęcia na drodze.

 

Koordynuje: dr inż. Karol Kram