Jesteś tutaj: Home Monitoring Stacja bazowa "Kampinos" Charakterystyka zlewni doświadczalnej ZMŚP "Kampinos"
https://kampn.gov.pl
Obecna strona będzie funkcjonować pod starym adresem, lecz nie będą pojawiać się na niej nowe informacje,
a obecnie na niej zawarte nie będą już aktualizowane.
Nową stronę wydano w ramach Projektu POIS.02.04.00-00-0001/15 „Promocja Parków Narodowych jako marki”
współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020
Obszar zlewni ZMŚP Kampinos pokrywają wyłącznie osady czwartorzędowe. Ich miąższość jest tak duża, że strefa aktywnej wymiany wód powierzchniowych i podziemnych znajduje się właściwie tylko w ich obrębie. Najstarsze osady czwartorzędu pochodzące z okresu preglacjalnego nie zachowały się. W podłożu stwierdzono jako najstarsze gliny zwałowe zlodowacenia południowopolskiego. Gliny zwałowe zlodowaceń środkowopolskich (zwłaszcza zlodowacenia Warty) zalegają blisko powierzchni terenu na Równinie Łowicko-Błońskiej i są rozcięte erozyjnie, zwłaszcza w strefie krawędziowej równiny. Na przełomie interglacjału mazowieckiego i zlodowacenia środkowopolskiego (stadiał Radomki) były akumulowane iły i mułki zastoiskowe, których strop znajduje się na wysokości około 60 m n.p.m., stanowiąc tzw. cokół erozyjny doliny Wisły, który powstał w wyniku intensywnej erozji w interglacjale eemskim. W czasie zlodowacenia północnopolskiego (Wisły) dno Kotliny Warszawskiej było wielokrotnie zasypywane materiałem naniesionym z północy i południa. Początkowo utworzyło się tutaj zastoisko, w którym osadziły się zwięzłe iły warwowe budujące część Równiny Łowicko-Błońskiej w obrębie zlewni. W okresie późniejszym iły te zostały przykryte cienką warstwą utworów pyłowych, co jest widoczne koło Leszna. W czasie maksimum transgresji zlodowacenia Wisły utwory zastoiskowe zostały w dużej części wyerodowane (około 22000 lat BP), a powstałe wówczas doliny zostały zasypane materiałem fluwioglacjalnym, piaszczysto-żwirowym o dużej miąższości, naniesionym z Kotliny Płockiej. Jednocześnie z południa i południowego-wschodu był akumulowany materiał piaszczysty i aluwialny. U schyłku zlodowacenia północnopolskiego (faza pomorska), naniesiony materiał uformował tzw. taras otwocki. Seria akumulacji kończy się poziomem mułków lub iłów, które w glebach koło Granicy zostały datowane na 16100±570 lat BP, piaski leżące w ich stropie datowano na 14450±300 lat BP. Następnie powstały tarasy: falenicki (interstadiał bölling zwany najstarszym dryasem) oraz praski wyższy (interstadiał alleröd). Utwory tego ostatniego nie zostały stwierdzone w zlewni ZMŚP Kampinos.
Równolegle do formowania tarasów obecnej doliny Wisły, wraz z ich przesuszaniem, rozwijały się procesy eoliczne, które doprowadziły do powstania charakterystycznych na tym obszarze wydm. Główna faza formowania wydm nastąpiła w starszym dryasie (12100 - 11800 lat BP). W młodszym dryasie utworzyły się wydmy na Równinie Łowicko-Błońskiej. Po ostatnim wymienionym etapie formowania wydm, procesy eoliczne nie ustały i z mniejszym lub większym nasileniem trwają przez cały holocen. W okresie zanikania procesów wydmotwórczych nastąpiło ocieplenie klimatu i ekspansja roślinności drzewiastej; towarzyszyło im rozpoczęcie procesów torfotwórczych w lokalnych zagłębieniach i misach deflacyjnych.
Geneza obniżenia wypełnionego torfem w zlewni Kampinos (d. Pożary), w jej części należącej genetycznie do Kotliny Warszawskiej, nie jest do końca rozpoznana. Przyjmuje się hipotezę, że między południowym pasem wydm a krawędzią Równiny Łowicko-Błońskiej do okresu późnego glacjału zachowały się obniżenia będące najprawdopodobniej starorzeczami lub przegłębieniami koryta Prawisły, w których utrzymywał się wysoki stan wód podziemnych. Na podstawie datowań radiowęglowych określono wiek torfowiska Pożary na 10115±55 lat BP, a torfowiska Nart - Pożary na 9750±120 lat. Do utworów organicznych wypełniających rozległe zagłębienie w zlewni Pożary należą torfy (częściowo przekształcone w mursze), mułotorfy oraz gytie. Podścielają je piaski i pyły tarasu falenickiego Wisły. Proces torfotwórczy był w okresie holocenu kilkakrotnie przerywany i wznawiany. Na początku holocenu został zahamowany w wyniku obniżenia się zwierciadła wód podziemnych, co spowodowało znaczne przesuszenie tarasów. W okresie atlantyckim następuje jego nasilenie wraz z podniesieniem się zwierciadła wody. Zostało to udokumentowane datowaniami radiowęglowymi torfowiska u podnóża wydmy w okolicach wsi Narty. Torf bezpośrednio z nią sąsiadujący datowano na 5400±250 lat BP, a położony niżej na 7110±320 lat BP. Współcześnie niektóre pokłady torfu niskiego w zlewni Pożary przekraczają miąższość 100 cm. Proces torfotwórczy trwa nadal z nasileniem, jakie umożliwiają wahania zwierciadła wód podziemnych związane z ogólnym rytmem zmian hydrologicznych w pradolinie Wisły.
Przekrój geologiczny przez utwory czwartorzędowe zlewni Kampinos (d. Pożary)