22 maja obchodzimy Międzynarodowy Dzień Różnorodności Biologicznej. Tegorocznym obchodom towarzyszy świadomość, że starania zmierzające do zachowania bioróżnorodności, podejmowane przez ludzi w ostatnich dziesięcioleciach nie były wystarczające. Cały czas tracimy na Ziemi wiele gatunków zwierząt i roślin, wielu z nich nie zdążyliśmy nawet poznać.

Jednocześnie pandemia koronawirusa uświadomiła nam, jak bardzo ludzie potrzebują bezpośredniego kontaktu z naturą, a z drugiej strony jak duże możliwości regeneracji ma w sobie przyroda, kiedy zmniejsza się presja człowieka. Tym samym problematyka różnorodności biologicznej, w tym korzyści płynących z możliwości jej zrównoważonego wykorzystania, ale przede wszystkim konieczności jej ochrony stanowi obiekt zainteresowania większej niż kiedykolwiek liczby ludzi.

Przy okazji MDRB 2020 ale i na co dzień, pamiętajmy jak wielkie bogactwo przyrodnicze stanowi Puszcza Kampinoska, która nie przez przypadek jest parkiem narodowym i rezerwatem biosfery UNESCO.

Na tym niewielkim w skali kraju obszarze występuje blisko 150 zbiorowisk roślinnych, co stanowi 1/3 wszystkich zbiorowisk opisanych w Polsce. W puszczy rośnie ponad 1400 gatunków roślin naczyniowych i blisko 150 gatunków mszaków. Grzyby są reprezentowane przez ponad 1500 taksonów, z czego nieco ponad 200 to grzyby lichenizujące (porosty), wśród których liczne są gatunki rzadkie i chronione, np. brodaczki. W tej różnorodnej grupie organizmów ponad 40 proc. stanowią gatunki związane ze starymi, zamierającymi drzewami i martwym drewnem, z których część jest znana wyłącznie z Kampinoskiego Parku Narodowego. Położenie puszczy na niżu, w centralnej części Polski, sprawiło, że spotyka się tu gatunki związane z klimatem kontynentalnym (np. kocanki piaskowe), atlantyckim (np. szczotlicha siwa) i typowe dla strefy borealnej (np. zimoziół północny) oraz pontyjskiej (np. wężymord stepowy). Bardzo cennym składnikiem miejscowej flory jest chamedafne północna – relikt epoki polodowcowej występujący jedynie na dziewięciu stanowiskach w Polsce.

Kampinoski Park Narodowy wraz ze strefą ochronną jest jedną z najważniejszych ostoi fauny niżu polskiego. Różnorodność siedlisk sprawia, że na jego terenie potencjalnie może występować około 50 proc. gatunków krajowej fauny, czyli blisko 16,5 tys. gatunków zwierząt. Do tej pory potwierdzono występowanie ponad 5 tys. gatunków, co świadczy o stosunkowo niskim stopniu poznania tutejszej fauny. Wśród dotychczas opisanych znalazło się ponad 250 reprezentantów krajowej listy gatunków chronionych, 15 gatunków nowych dla nauki oraz 25 gatunków po raz pierwszy odnotowanych w Polsce.

Najliczniejszą grupę zwierząt stanowią bezkręgowce, w tym owady, wśród których są gatunki reliktowe, wskazujące na pierwotny charakter lasów. Do najcenniejszych owadów związanych z dobrze zachowanymi lasami można zaliczyć pachnicę dębową, kruszczycę okazałą, zgniotka cynobrowego i wiele innych, często drobnych chrząszczy, które występują w zaledwie kilku miejscach w Polsce. Park jest miejscem występowania wszystkich nizinnych płazów wraz z najrzadszymi – kumakiem nizinnym, ropuchą zieloną i paskówką.

Gady są reprezentowane przez trzy gatunki jaszczurek: zwinkę, żyworódkę i padalca, oraz trzy gatunki węży: zaskrońca, żmiję zygzakowatą i gniewosza plamistego.

W Kampinoskim Parku Narodowym i jego strefie ochronnej występuje ponad 200 gatunków ptaków, z czego niemal 160 odbywa tutaj lęgi. Na mocy Dyrektywy Ptasiej chroni się tu 49 gatunków. W grupie tej znalazł się m.in. lelek, którego liczebność lokalnie jest bardzo wysoka. Ptak ten gniazduje na skrajach wydm i na wrzosowiskach. Bagniste, niedostępne kampinoskie olsy zamieszkuje żuraw, jak się ocenia – gniazduje tu blisko 120 par. W lasach na starych drzewach gniazda chętnie buduje bocian czarny. Jego liczebność w ostatnim okresie wynosiła około 15 par. Drobnym ptakiem śpiewającym, związanym prawie wyłącznie z grądami, jest muchołówka mała, której populacja to blisko 40 par. Oprócz niej w parku licznie występuje, gnieżdżąca się w dziuplach, muchołówka żałobna.

Największym z 54 gatunków ssaków występujących w Puszczy Kampinoskiej jest łoś – symbol Kampinoskiego Parku Narodowego. Drapieżniki są reprezentowane m.in. przez tchórze, kuny, lisy oraz rysie, które po wielu latach nieobecności powróciły w puszczańskie ostępy. Ich reintrodukcja podyktowana była brakiem dużych drapieżników pełniących funkcję naturalnych regulatorów liczebności zwierzyny. Kilka lat temu w Puszczy Kampinoskiej pojawiły się również wilki, których nie było na tym terenie od ponad pół wieku.

Szanujmy i chrońmy Puszczę Kampinoską dla siebie i przyszłych pokoleń!