Od wielu lat 1 listopada, w dniu Wszystkich Świętych na cmentarzu w Palmirach odprawiana była Msza Święta na pamiątkę ofiar egzekucji w Puszczy Kampinoskiej.
Niestety w obecnej sytuacji epidemicznej w tym roku msza się nie odbędzie.

Osoby, które chcą odwiedzić palmirskie groby, by uczcić pamięć zamordowanych, mogą skorzystać z uruchomionej przez Warszawski Transport Publiczny w dniach 31.10-1.11.2020 r. linii cmentarnej C81 z Metra Młociny.

 

Cmentarz Palmiry.

Od pierwszych lat okupacji niemieckiej Palmiry stały się dla Warszawy symbolem śmierci. Dla setek jej mieszkańców droga życia dobiegała końca na skraju Puszczy Kampinoskiej, na polanie oddalonej o 5 km od wsi Palmiry. Niemcy na „palmirskiej polanie śmierci” dokonali łącznie 21 masowych zbrodni, podczas których rozstrzelano ponad 1700 osób. Pierwsza egzekucja odbyła się 14 XII 1939 r., ostatnia 17 VII 1941 r. W największej, wykonanej 20 i 21 VI 1940 r. w ramach akcji AB, stracono co najmniej 360 osób.
W dniach egzekucji Niemcy zachowywali w rejonach straceń środki ostrożności i stosowali różne techniki maskowania, aby utajnić przed światem popełnione zbrodnie. Mimo to ludność okoliczna oraz pracownicy służby leśnej systematycznie podpatrywali Niemców, obserwowali przybycie na miejsce straceń niemal każdego transportu, zaś po egzekucji oznaczali miejsce zbrodni.
Po wojnie w 24 wskazanych przez leśników miejscach rozpoczęto ekshumować ciała pomordowanych. Prace ekshumacyjne prowadziły ekipy Polskiego Czerwonego Krzyża do 1947 r. Szczątki ofiar zbrodni złożono na palmirskiej polanie, gdzie w 1948 r. utworzono cmentarz-mauzoleum z mogiłami 2115 ofiar terroru hitlerowskiego. Spoczywają tu m.in. marszałek sejmu Maciej Rataj, działacz PPS Mieczysław Niedziałkowski, wiceprezydent Warszawy Jan Pohoski, olimpijczyk Janusz Kusociński, bł. ks. Zygmunt Sajna. Wśród pochowanych są również ofiary egzekucji w Stefanowie i w Lasach Chojnowskich (109 osób). Nad cmentarzem górują trzy olbrzymie betonowe krzyże, otoczone jałowcami. Mają dłuższe boczne ramiona, symbolizujące ręce rozstrzeliwanego człowieka. Urna na symbolicznym ołtarzu zawiera ziemię z miejsc, gdzie ofiary zostały rozstrzelane.
Z racji tragicznej przeszłości Palmir cmentarz urasta do rangi jednego z symboli męczeństwa Polaków podczas drugiej wojny światowej.

Projekty
NFOŚiGW - logo Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska - logo
Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska
Projekty finansowane z Unii Europejskiej Lasy Państwowe - logo