• image
  • image
  • image
  • image
  • image
 

Szanowni Państwo
NOWA oficjalna strona internetowa Kampinoskiego Parku Narodowego została uruchomiona pod adresem:

 

https://kampn.gov.pl

 

Obecna strona będzie funkcjonować pod starym adresem, lecz nie będą pojawiać się na niej nowe informacje,
a obecnie na niej zawarte nie będą już aktualizowane.


 

Nową stronę wydano w ramach Projektu POIS.02.04.00-00-0001/15 „Promocja Parków Narodowych jako marki”
współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020

 

 

logos.png 

Największy wpływ na rzeźbę terenu Puszczy Kampinoskiej miał ostatni lądolód. Została ona ukształtowana przez wody z topniejącego lodowca spływające do morza korytem rzeki Prawisły, która toczyła swe wody przez obecne doliny Neru, Warty i Łaby do Morza Północnego. Obniżanie się poziomu wody i kolejne zmiany koryta rzeki spowodowały wynurzanie się wysp i piaszczystych łach, które przewiewane i formowane przez wiatry przybrały formę dzisiejszych wydm. Przemieszczające się wydmy oraz opadanie wody spowodowało, że niektóre koryta i odnogi rzeczne zostały odcięte od głównego nurtu rzeki. Rozpoczął się proces odkładania materii organicznej i powolnego wysychania. Na tych międzywydmowych obszarach powstały tereny bagienne.          

Otwarte wydmy
Otwarte wydmy

          Do XV w. tereny Puszczy Kampinoskiej były własnością książąt mazowieckich. W roku 1467 zostały włączone do Korony. W owym czasie dobra te, wraz wchodzącą w ich skład puszczą, oddawane były w zastaw pieniężny. W 1590 r na terenie Korony został przeprowadzony podział dóbr królewskich na tzw. stołowe (królewskie), z których dochody wpływały do skarbu nadwornego, i na królewszczyzny, czyli majętności skarbu publicznego. Puszczę wraz z dobrami kampinoskimi włączono do królewszczyzn. Od tej pory tereny te były oddawane w dzierżawę, a kontrolę nad nimi sprawował Sejm. O dzierżawę dóbr puszczańskich ubiegali się znaczący obywatele Rzeczpospolitej. Spowodowane to było bogactwem surowca drzewnego oraz możliwością łatwego spławiania go Wisłą. Rosły tu jedyne na Mazowszu sosny, zwane masztowymi. Były tak wysokie i proste, że przyjeżdżali po nie kupcy, cieśle i szkutnicy aż z Gdańska.

          Na obrzeżach Puszczy zaczęły powstawać pierwsze osady. Z roku 1420 pochodzą pierwsze dokumenty w których wymieniony jest Vylkow (Wilków), a z 1489 Vyeczcza (Wiejca). W roku 1489 Kazimierz Jagiellończyk dał Hieronimowi i Piotrowi z Nowego Miasta za sumę 4800 florenów następujące osady puszczańskie: Vylkow, Vyeczcza, Gluszk (Głusk), Rybythwa (Rybitwa), Volya (Wola) oraz - po raz pierwszy wymieniony pod tą nazwą - Campinos (Kampinos), wcześniej znany jako Byalemyasto.

          Wraz ze wzrostem zapotrzebowania na drewno zaczęto eksploatować wnętrze puszczy. W latach trzydziestych XVIII w. powstało tu nowe osadnictwo, zwane budniczym. Nazwa ta pochodzi od stawianych prowizorycznie bud, w których na czas karczowania lasu zamieszkiwali okresowo osadnicy. Tereny zamieszkiwane przez budników stały się zaczątkiem późniejszych wsi i rolnictwa w miejscu wykarczowanych lasów.

Osada budnicza
Osada budnicza

Niezwykle ciekawa jest historia nadwiślańskiego osadnictwa holenderskiego na terenie Puszczy Kampinoskiej. Od wieków powszechnie znana była umiejętność obcowania tego ludu z żywiołem wodnym i zdolność jego ujarzmiania oraz czerpania z tego korzyści. Olendrów, bo tak ich nazywała miejscowa ludność, osiedlano na tak zwanym "prawie holenderskim". Stanowiło ono, że osadnicy ci byli ludźmi wolnymi. Istnieją po dziś dzień ślady usprawnień, które wprowadzili "Olendrzy" i które stały się trwałym elementem kampinoskiego krajobrazu nadwiślańskiego. Są to: - wyniosłości terenu (naturalne lub usypiska), na których budowano domy, chroniąc je w ten sposób przed zatopieniem wodami powodziowymi, - miedze wysadzane wierzbami i topolami: drzewa wyznaczały niczym boje granice gospodarstwa osadnika podczas powodzi, a wiosną, kiedy kra ruszała, funkcjonowały jak izbice mostu - wiklinowe płotki stawiane dawniej pomiędzy drzewami w celu hamowania pędu wód powodziowych i zatrzymania żyznych rzecznych namułów podczas opadania wody.

Puszcza Kampinoska swoją nazwę wzięła od miejscowości Kampinos. Etymologia nazwy nie jest do końca wyjaśniona. Z 1377 r. pochodzi pierwsza wzmianka o miejscowości Białe Miasto, która była pierwotną nazwą Kampinosu. W 1489 r. pojawia się określenie Kapinos (Cappinos). Do dzisiaj nie wiadomo jednak skąd sama nazwa pochodzi. Dość prawdopodobne wydaje się, że od łacińskich słów campus noster (nasze pola). Słowa te pojawiły się w średniowiecznych dokumentach. Przez długi czas pochodzenie nazwy wywodzono od wypowiedzianych przez polującego w okolicach Puszczy Kampinoskiej króla Jana III Sobieskiego słów ubi campi nos fuimus (tam byliśmy, gdzie pola). Jeszcze inna hipoteza wywodzi ją od stanowiącej typowy element krajobrazu puszczy kępy wśród bagien, nazywanej przez miejscową ludność kampa. Nazwy Puszcza Kampinoska użyto po raz pierwszy na początku XVIII w., ale do powszechnego użytku weszła dopiero w połowie ubiegłego stulecia.
Więcej zdjęć ...
          Teren puszczy był areną niemal wszystkich ważnych wydarzeń z historii Polski. W 1410 r. zachodnim skrajem puszczy podążał ze swoim wojskiem pod Grunwald Władysław Jagiełło. W 1794 r., podczas Insurekcji Kościuszkowskiej północnym krańcem puszczy maszerowała dywizja Henryka Dąbrowskiego. W okresie powstania styczniowego we wsi Kampinos znajdował się sztab powstańczy, a puszcza dawała schronienie uciekającej przed carską branką młodzieży warszawskiej. Pamiątkami tego okresu są m.in. mogiła powstańców w Zaborowie Leśnym oraz Sosna Powstańców 1863 r. w Górkach Kampinoskich, na konarach której carscy żołnierze wieszali pojmanych powstańców. Najkrwawszy był jednak okres II wojny światowej. We wrześniu 1939 r. rozbito tutaj idące na odsiecz Warszawie armie "Poznań" i "Pomorze", Przez całą okupację puszcza była schronieniem i miejscem szkolenia żołnierzy AK. Liczące ok. 2,5 tys. żołnierzy zgrupowanie AK na terenie Puszczy Kampinoskiej jako jedyne niosło realną pomoc Warszawie w okresie powstania w 1944 r. Pamiątkami z okresu wojny są liczne cmentarze wojenne i rozsiane po całej puszczy samotne mogiły.

          Symbolem zbrodni hitlerowskich jest cmentarz-mauzoleum w Palmirach z grobami ponad 2000 ofiar masowych egzekucji dokonywanych potajemnie w Puszczy Kampinoskiej i w innych lasach podwarszawskich w latach 1939-41.

W sąsiedztwie parku zachowały się liczne zabytki architektury, z których najsłynniejsze związane są z życiem Fryderyka Chopina, jak dworek w Żelazowej Woli - miejsce jego urodzin, oraz gotycko-renesansowy kościół obronny w Brochowie miejsce chrztu kompozytora.
Cennymi zabytkami są też kościoły, m.in. w Kampinosie, Lesznie, Secyminie i dwory - w Lipkowie, Kampinosie, Tułowicach.

 

Projekty
NFOŚiGW - logo Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska - logo
Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska
Projekty finansowane z Unii Europejskiej Lasy Państwowe - logo